Ηγουμενίτσα

Πληροφορίες
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Ήπειρος
Νομός	Νομός Θεσπρωτίας
Επίσημος πληθυσμός	16.351 (2011)
Ταχυδρομικός κώδικας	461 00
Τηλεφωνικός κωδικός	26650
Ιστότοπος	http://www.igoumenitsa.gr/

Η Ηγουμενίτσα είναι παραλιακή πόλη στην βορειοδυτική Ελλάδα, πρωτεύουσα του νομού Θεσπρωτίας, ο πρώτος σε κίνηση λιμένας της δυτικής Ελλάδας και ο δεύτερος σε επιβατική κινηση μετά τον Πειραιά πανελλαδικά (σύμφωνα με τα στοιχεία της Ένωσης Λιμένων Ελλάδος)

Το λιμάνι της Ηγουμενίτσας

Δημογραφικά στοιχεία

Ο νόμιμος πληθυσμός (δημότες) της Δημοτικής Ενότητας Ηγουμενίτσας, που ταυτίζεται με το πολεοδομικό της συγκρότημα, ανέρχεται σύμφωνα με την απογραφή του 2011 σε 16.351 δημότες, ο μόνιμος όμως πληθυσμός υπολογίζεται στους 25.000 κατοίκους.

Γεωγραφία

Η Ηγουμενίτσα είναι μια παραθαλάσσια πόλη, η οποία περιβάλλεται από βουνά, πράγμα στο οποίο θυμίζει αρκετά χαρακτηριστική παραθαλάσσια πόλη της Νορβηγίας. Βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του νομού Θεσπρωτίας στο μυχό του ομώνυμου όρμου. Τα βουνά που περιβάλλουν την πόλη ήταν γυμνά και άδεντρα. Στην κοντινή πόλη των Ιωαννίνων η γύμνια του δεσπόζοντος βουνού Μιτσικελιού, οφείλεται στην συστηματική πυρπόλησή του από τους Τούρκους. Είναι γνωστή εξάλλου η τακτική της καμμένης γης. Κάτι τέτοιο δεν ξέρει κανείς αν συνέβη με την Ηγουμενίτσα, αλλά γεγονός παραμένει ότι τα πράσινα βουνά της είναι προιόν δεντροφυτεύσεων. Τα βουνά αυτά κινδύνεψαν από μια μεγάλη πυρκαγιά στις αρχές του 1990, αλλά σώθηκαν, και όσα δέντρα κάηκαν, αντικαταστάθηκαν σχεδόν εξ’ολοκλήρου από νέα μέσα σε διάστημα 10 χρόνων.

Ιστορικά στοιχεία

Η Ηγουμενίτσα είναι μια σχετικά καινούρια πόλη που ανοικοδομήθηκε μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, αν και υπήρχε και στα παλιά χρόνια σαν ψαροχώρι. Επί Τουρκοκρατίας ήταν μια μικρή κοινότητα με το όνομα Γράβα. Το 1913 απελευθερώθηκε από τους Τούρκους και το 1938 οπότε ιδρύθηκε ο νομός Θεσπρωτίας, μετονομάστηκε σε Ηγουμενίτσα και έγινε πρωτεύουσα του.

Μερικά λίθινα εργαλεία της Μέσης Παλαιολιθικής περιόδου (παρουσιάζονται στην έκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου) αποτελούν ένδειξη για την εμφάνιση του προϊστορικού ανθρώπου στην περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα η πόλη της Ηγουμενίτσας. Στην εποχή του χαλκού η περιοχή ανήκε στο φύλο των Θεσπρωτών και κατά την παράδοση το νησάκι Πρασούδι στον κόλπο της Ηγουμενίτσας ήταν ο βράχος που έριξε ο Πολύφημος στον Οδυσσέα. Επίσης στην Οδύσσεια αναφέρεται η επίσκεψη του Οδυσσέα στον βασιλιά Φείδωνα και στο θεσπρωτικό ιερό μαντείο της Δωδώνης.

Στην κλασική εποχή Κερκυραίοι σύμφωνα με το Θουκυδίδη, ίδρυσαν την αποικία της Τορώνης ή Κερκυραϊκής Περαίας στην περιοχή του Πύργου Ραγίου με ισχυρά ισοδομικά τείχη και με πληθυσμό 6.000 κατοίκων στην οποία κατέφυγαν οι εκδιωχθέντες ολιγαρχικοί του νησιού κατά τον Κερκυραϊκό εμφύλιο πόλεμο το 427 π.Κ.Ε.

Αρχαίο θέατρο Γιτάνων

Ο Ήλιος της Βεργίνας σε δάπεδο στα Γίτανα

Στα όρια του σημερινού δήμου ιδρύεται στο β΄ μισό του 4ου αι. π.Κ.Ε. η πόλη των Γιτάνων, έδρα του Κοινού των Θεσπρωτών κι ένα από τα σημαντικότερα πολιτικά, διοικητικά και οικονομικά κέντρα της ευρύτερης περιοχής του Ιόνιου με 8.000 περίπου κατοίκους. Ο αρχαίος αυτός οικισμός καταστράφηκε από τους Ρωμαίους και εγκαταλείφθηκε οριστικά το 167 π.Κ.Ε.

Κατά την Ρωμαιοκρατία ιδρύεται στην περιοχή Λαδοχώρι Ηγουμενίτσας οικισμός του οποίου η ζωή εκτείνεται από τον 2ο αι. Κ.Ε. μέχρι και τα Βυζαντινά χρόνια.

Η περιοχή της Ηγουμενίτσας το Μεσαίωνα πέρασε Ενετική και Οθωμανική κατοχή και άρχισε να χρησιμοποιείται ο «λιμήν έρημος» κατά τον Θουκυδίδη ως αγκυροβόλιο και ασφαλές καταφύγιο πλοίων (Porto delle Gοmenizze) από τους Ενετούς και τους Οθωμανούς. Το 1285 η Ηγουμενίτσα δόθηκε προίκα μαζί με το νησί των Συβότων και τον Βουθρωτό, από τον Μιχαήλ Β΄Δεσπότη της Ηπείρου, στο Φίλιππο γιο του Καρόλου Β΄της Νάπολης. Στο Δασύλλιο πίσω από το κτήριο της Περιφερειακής Ενότητας υπήρχε το Οθωμανικό κάστρο του οικισμού που ανατίναξε ο Ενετός Μοραζίνι το 1685, αφού προηγουμένως μετέφερε τα δώδεκα κανόνια του στην Κέρκυρα. Στην είσοδο του όρμου το νησάκι Αγιονήσι ήταν αφιερωμένο στην Παναγία και είχε το όνομα Scoglio della Madonna. Έκτοτε η περιοχή πέφτει σε αφάνεια.

Χάρτης του Coronelli, 1693

Η Ηγουμενίτσα εμφανίζεται ξανά στις αρχές του 20ου αι. με την προσπάθεια του Χαμίτ Μπέη του Γραικοχωρίου να δημιουργήσει μια πόλη λιμάνι με το όνομα Ρεσαντγιέ προς τιμή του φίλου του Σουλτάνου Ρεσσάτ Πασσά, τον προλαβαίνει όμως η απελευθέρωση της περιοχής από τον Ελληνικό στρατό το 1913. Το 1916 ιδρύεται Ειρηνοδικείο, το 1928 παράρτημα Εφορίας και Ταμείου και το 1930 Συμβολαιογραφείο. Παράλληλα ο πληθυσμός της ενισχύεται και με μαούνες αρχίζει η επικοινωνία με την Κέρκυρα. Το 1936 με την ίδρυση του νομού Θεσπρωτίας η Ηγουμενίτσα προήχθη σε δήμο και ορίζεται πρωτεύουσα του νομού. Κατά την διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου καταστρέφεται ολοσχερώς από τα Γερμανικά στρατεύματα σε συνεργασία με ντόπιους Αλβανοτσάμηδες και μετά το τέλος του ανοικοδομείται με νέο σχέδιο. Το 1960 με την εκβάθυνση του διαύλου δημιουργείται η πορθμειακή γραμμή Ηγουμενίτσας-Κέρκυρας και η ακτοπλοϊκή σύνδεση με την Ιταλία.

Η σύγχρονη πόλη

Σήμερα η Ηγουμενίτσα είναι οικιστικό κέντρο νομαρχιακού επιπέδου, με κυρίαρχο τον τριτογενή τομέα, ο οποίος σχετίζεται κυρίως με τις μεταφορικές και τουριστικές δραστηριότητες που επικεντρώνονται στον λιμένα Ηγουμενίτσας και στην σύνδεση με την Εγνατία Οδό. Η Ηγουμενίτσα αναδεικνύεται σε δυτική πύλη της χώρας και κέντρο ανάπτυξης με ρόλο διαπεριφερειακό και διακρατικό, σε παράλληλη και συμπληρωματική λειτουργία με τα Ιωάννινα.

Την τελευταία δεκαετία η έκταση της υπερδιπλασιάστηκε και η πόλη επεκτάθηκε προς όλες τις κατευθύνσεις, συμπεριλαμβάνοντας στο ενιαίο οικιστικό σύνολο τα τοπικά διαμερίσματα της Ν. Σελεύκειας (μαζί με τους οικισμούς Εθνικής Αντιστάσεως και Αμπελιών), του Λαδοχωρίου και του Γραικοχωρίου, τα οποία και αποτελούν τους νέους οικιστικούς υποδοχείς του πολεοδομικού συγκροτήματος της Ηγουμενίτσας.Τη ραγδαία ανάπτυξή της τη βοήθησαν δύο κυρίως παράγοντες. Η κατασκευή του νέου λιμανιού, το οποίο αποτελεί πλέον το δεύτερο μεγαλύτερο λιμάνι της Ελλάδας, και η κατασκευή της Εγνατίας οδού, του οδικού άξονα που συνδέει την Ηγουμενίτσα με τα Ιωάννινα κατά κύριο λόγο, αλλά και με τη Θεσσαλονίκη και την Αλεξανδρούπολη. Είναι χαρακτηριστικό ότι η κατασκευή της έχει μειώσει το χρόνο ταξιδιού μεταξύ Ιωαννίνων και Ηγουμενίτσας από σχεδόν 2 ώρες σε 40 λεπτά οδήγησης.

Πανόραμα από τη θάλασσα

Αυτές οι 2 κατασκευές έχουν φέρει και το τέλος της απομόνωσης της πόλης, αλλά και της Θεσπρωτίας γενικότερα. Λόγω της μικρής απόστασης από την Ιταλία πολλοί κάτοικοι ταξιδεύουν αυθημερόν στην Ιταλία για αγορές. Έχει επίσης διευκολυνθεί η μετάβαση από και προς τα Ιωάννινα. Επίσης, ιδιαίτερα το καλοκαίρι πολλοί Ιταλοί και Γιαννιώτες μετακινούνται στις παραλίες της Ηγουμενίτσας.

Λιμάνι

Ο “Λιμήν έρημος” του Θουκυδίδη σήμερα κατέχει την δεύτερη θέση ανάμεσα στους λιμένες της Ελληνικής επικράτειας σε κίνηση επιβατών αφήνοντας τρίτο αυτό του Ηρακλείου και τέταρτο το μεγάλο λιμάνι της Πάτρας.

Μέχρι τις αρχές του 2012 έχουν ολοκληρωθεί τα έργα της Α΄Φασης κατασκευής του (2003) και προχωρούν αυτά της Β΄ (τέλη 2012) και Γ΄ Φάσης (2016). Με την ολοκλήρωση των εργασιών το λιμάνι της Ηγουμενίτσας θα αποτελεί έναν σύγχρονο μεγάλο λιμένα της Μεσσογείου, με επιβατική, εμπορική αλλά και τουριστική κίνηση αφού από το 2013 (με την ολοκλήρωση των έργων της Β΄Φάσης – τουριστικός λιμένας) θα προσεγγίζουν σε αυτό μεγάλα κρουαζιερόπλοια. Επίσης με την σχεδιαζόμενη δημιουργία εμπορευματικού κέντρου σε μικρή απόσταση από το λιμάνι θα ενισχυθεί σημαντικά η εμπορική κίνηση .

Το νέο λιμάνι με τα έργα επέκτασης σε εξέλιξη

Ειδικότερα στην ακτοπλοϊκή σύνδεση Ελλάδας-Ιταλίας η κίνηση επιβατών, φορτηγών, και Ι.Χ. το 2010 είχε ως εξής :

Λιμάνι	Επιβάτες	ΙΧ	ΦΓ
Ηγουμενίτσα	1.176.246	305.900	163.405
Πάτρα	879.314	151.223	224.866
Κέρκυρα	166.875	27.765	3.103

Από τα παραπάνω στοιχεία φαίνεται ότι η Ηγουμενίτσα εξυπηρετεί το 53% της επιβατικής κίνησης, το 63% της κίνησης ΙΧ και το 42% της κίνησης φορτηγών.

Κλιματολογικά στοιχεία

Στην Ηγουμενίτσα η μέση ετήσια βροχόπτωση είναι 1100 mm. Μέση ετήσια θερμοκρασία στην Ηγουμενίτσα για το έτος 2005.

Μήνας	Εξωτερική θερμοκρασία	Θερμοκρασία θαλάσσης
Ιανουάριος	12 °C	16 °C
Φεβρουάριος	9 °C	15 °C
Μάρτιος	14 °C	16 °C
Απρίλιος	16 °C	17 °C
Μάιος	22 °C	19 °C
Ιούνιος	25 °C	22 °C
Ιούλιος	28 °C	24 °C
Αύγουστος	27 °C	25 °C
Σεπτέμβριος	25 °C	24 °C
Οκτώβριος	20 °C	23 °C
Νοέμβριος	18 °C	20 °C
Δεκέμβριος	13 °C	17 °C

Όπως φαίνεται, τα νερά είναι κατάλληλα για κολύμπι μεταξύ των μηνών Μαΐου-Νοεμβρίου.

Κατά τη διάρκεια του έτους 2005 υπήρξαν 65 βροχερές μέρες. Το καλοκαίρι 4 βροχερές μέρες και κατά μέσο όρο 10 ώρες ηλιοφάνεια την ημέρα. Τα τελευταία 25 χρόνια η χαμηλότερη καταγραφείσα θερμοκρασία ήταν -9 °C, και η υψηλότερη 43 °C.

Η πόλη ως τουριστικός προορισμός

Στην Ηγουμενίτσα παρέχεται η δυνατότητα για βόλτες, τρέξιμο στην παραλία ή στο βουνό, άθληση ή επαφή με τη φύση. Επίσης παρέχει πρόσβαση στις παραλίες των Συβότων που απέχουν 20 λεπτά οδικώς. Σε απόσταση μόλις 3 χιλιομέτρων βρίσκεται η πανέμορφη αμμώδης παραλία του Δρεπάνου και Μακρυγιάλι με τα καθαρά κρυστάλλινα νερά με μήκος 7 χιλιομέτρων. Στην πόλη λειτουργεί αρχαιολογικό μουσείο με εκθέματα από τους Ιστορικούς χρόνους μέχρι τους Βυζαντινούς.